چرخ دنده

چرخ دنده چیست ؟  چرخ دنده نوعی چرخ دندانه دار است .

کاربردهای چرخ دنده :
چرخ‌دنده وسیله‌ای است برای انتقال توان دورانی از یک محور به محور دیگر که طی آن مقدار گشتاور و  سرعت دورانی و  جهت چرخش و راستای محوری می‌تواند تغییر کند.
سرعت چرخ دنده با قدرت آن رابطه عکس دارد یعنی اگر سرعت دو برابر شود قدرت آن نصف  میشود.

مزیت استفاده از چرخ دنده ها :
سرعت مشخصی که چرخ دنده ایجاد میکند و دقتی که دارد می تواند در جاهای دقیق مثل ساعت ها استفاده شوند.
در مکان های که دو محور تولید کنده نیرو و گیرنده نیرو به هم نزدیک هستند از چرخ دنده گزینه مناسبی است.

چرخ‌دندهٔ ساده :

 ساده ‌ترین , ارزان ترین و پرکاربرد ترین نوع چرخ‌دنده است که در بسیاری از وسایل از این نوع چرخ دنده استفاده می شود.
نکته :برای استفاده محور هر دو چرخ دنده ‌باید موازی باشد.
نکته : اگر دو چرخ دنده ساده کنار هم داشته باشیم حرکت یکی در جهت عقربه های ساعت باشد جهت دیگری خلاف عقربه های ساعت است.

چرخ دنده های مارپیچ یا هلیکال :
این چرخ دنده مثل چرخ دنده ساده است فقط دنده های آن مایل هستند .
بخاطر درگیر شدن تدریجی دنده ها با سر و صدای کمتر ، نرم تر و با لرزش کمتر کار کند .
این چرخ دنده در مکان های که داری سرعت بالا و قدرت زیاد هستند  بیشتر استفاده میشوند .
بخاطر زاویه داشتن این چرخ دنده باعث ایجاد نیرو عمودی میشود ، معمولا که برای خنثی کردن این نیرو در محور قرار گیری این نوع چرخ دنده از بلبرینگ و یاتاقان استفاده می شود.
نکته : علاوه بر قرار گیری در محور های موازی می شود در محور های عمود بر هم از آنها استفاده کرد.

چرخ دنده جناغی :
این چرخ دنده ها بخار شکل شان دو نیروی محوری خلاف جهت هم داخلش تولید میکند که هم دیگر را خنثی میکند و باعث می شود نیاز به یاتاقان و بلبرینگ برای خنثی کردن نیرو نباشد .
اما بخاطر ساخت دشوار چرخ دنده های جناغی به جای استفاده از این نوع چرخ دنده ها از دو چرخ دنده مارپیچ استفاده میکند ، که بین دو چرخ دنده یک شیار ایجاد می کنند که ساخت آن ساده باشد .

نکته : در مکان های که سرعت بالا داریم کارایی این چرخ دنده افت میکند .

چرخ دنده مخروطی
این چرخ دنده هم دندانه ساده هم دندانه مارپیچ ساخته میشود که برای تغییر زاویه محور انتقال نیرو بکار می برند ، در بیشتر موارد برای تغییر جهت ۹۰ درجه استفاده می شود با اینکه توانایی این کار را برای زاویه های دیگر هم دارد.
نکته :  در مکان های که دو محور در یک صفحه هم نیستند میتوان از ان نوع چرخ دنده استفاده کرد.

یکی از کاربرد های اصیلش در دیفرانسیل خودروهاست .

چرخ دنده شانه ای :

برای تبدیل حرکت دورانی (چرخشی) به حرکت خطی (رفت و برگشت)

که یکی از کاربرد هاش در فرمان خودرو هاست .

چرخ دنده حلزونی :
ما وقتی بخواهیم تغییر شدید در سرعت و افزایش قدرت داشته باشیم به جای استفاده از چندین چرخ دنده از چرخ دنده حلزونی استفاده میکنم که باعث می شود حجم و وزن آن سیستم کمتر شود.

علاوه بر این خاصیت توانای قفل کردن سیستم رو هم دارد یعنی این که فقط وقتی چرخ دنده حلزونی (چرخ دنده سمت راست ) میتواند چرخ دنده سمت چپ را بچرخانند . اگر چرخ دنده سمت چپ بخواهد بچرخد بچرخد چرخ دنده حلزونی نمی گذارد بچرخد و با این کار باعث   میشود سیستم  قفل شود ، از این قابلیت برای آسانسور ها استفاده میشود که اگر موتور از کار افتاد آسانسور سقوط نکند.

گیربکس  یا جعبه‌دنده چیست ؟ وقتی ما از مجموعه ای از چرخ دنده که به هم متصل هستند برای رسیدن به سرعت خاصی استفاده کنیم به آن گیربکس میگویم.